Upały, rekordowe temperatury lata spustoszą każdego część Ameryki Północnej i Południową i Środkową Europę, przypisuje się "kopule ciepła". Ale czym dokładnie jest kopuła cieplna i jak powstają?
Krótko mówiąc, kopuła cieplna powstaje, gdy obszar wysokiego ciśnienia utrzymuje się nad tym samym obszarem przez kilka dni, a nawet tygodni, zatrzymując pod spodem bardzo ciepłe powietrze - podobnie jak pokrywka garnka.
Na naszych szerokościach geograficznych układy ciśnieniowe zwykle przemieszczają się z zachodu na wschód, ale czasami mogą zostać zablokowane, często gdy prąd strumieniowy słabnie i załamuje się. Prąd strumieniowy to rdzeń silnych wiatrów wysoko nad powierzchnią Ziemi, który pomaga rozwijać i sterować obszarami niskiego ciśnienia.
Położenie i siła prądu strumieniowego może prowadzić do sytuacji blokowania, takich jak blok omega, w którym wysokie ciśnienie zostaje umieszczone między dwoma układami niskiego ciśnienia, tworząc kształt podobny do greckiej litery Ω.
Wysokie ciśnienie zatrzymuje przemieszczanie się frontów atmosferycznych, więc albo omijają krawędzie wyżu, albo zatrzymują się. Twoja pozycja pod blokiem omega określi pogodę, którą otrzymasz. Pod wyżem pogoda jest zwykle sucha i ustabilizowana, podczas gdy niskie ciśnienie przynosi mokre i wietrzne warunki. Blokady pogodowe mogą utrzymywać się przez dni, tygodnie, a nawet miesiące, jak latem 1976 i 2015 roku.
Problem z uporczywym obszarem wysokiego ciśnienia polega na tym, że już ciepłe lub gorące powietrze uwięzione pod wysokim ciśnieniem staje się coraz gorętsze, tworząc kopułę cieplną. Gorące powietrze unosi się do atmosfery, ale wysokie ciśnienie działa jak pokrywa i powoduje, że powietrze opada lub opada. Gdy powietrze opada, ogrzewa się przez sprężanie, a ciepło narasta. Ziemia również się nagrzewa, tracąc wilgoć i ułatwiając jeszcze większe ogrzewanie.
Dopóki nie zmieni się wzorzec ciśnienia, wyż będzie nadal pogarszał gorące warunki, niosąc ze sobą ryzyko pożarów, suszy i problemów zdrowotnych związanych z upałami.
Podsumowanie :
Kopuła cieplna to zjawisko pogodowe polegające na ekstremalnym cieple, które powstaje, gdy atmosfera zatrzymuje gorące powietrze, jakby była ograniczona pokrywą lub nasadką. Kopuły cieplne powstają, gdy silne warunki atmosferyczne wysokiego ciśnienia pozostają nieruchome przez nietypowy czas, zapobiegając konwekcji i opadom oraz utrzymując gorące powietrze "uwięzione" w regionie. Może to być spowodowane wieloma czynnikami, w tym anomaliami temperatury powierzchni morza i wpływem La Niña.
Wzorce pogodowe w górnych warstwach powietrza poruszają się powoli, określane jako blok Omega.
Termin ten jest często ekstrapolowany w terminologii medialnej na każdą sytuację fali upałów, chociaż fale upałów różnią się, ponieważ są to okresy nadmiernie gorącej pogody, niekoniecznie spowodowane przez takie stacjonarne układy wysokiego ciśnienia.Termin kopuła cieplna jest również używany w kontekście miejskich wysp ciepła.
Przykład
Kopuły cieplne mogą powstawać w spokojnych i suchych warunkach letnich, kiedy gromadzi się masa ciepłego powietrza, a wysokie ciśnienie z atmosfery ziemskiej spycha ciepłe powietrze w dół. Powietrze jest następnie sprężane, a ponieważ jego ciepło jest teraz w mniejszej objętości, jego temperatura wzrasta. Gdy ciepłe powietrze próbuje się unosić, wysokie ciśnienie nad nim działa jak kopuła, spychając powietrze w dół i powodując, że staje się coraz gorętsze, co powoduje wzrost ciśnienia pod kopułą.
Kopuła ciepła z lipca 2024 nad południowo wschodnią i południową Europą powstała w ten sposób, gdy stojący układ wysokiego ciśnienia zintensyfikował lokalne temperatury, zablokował chłodzącą morską bryzę i utrudnił tworzenie się chmur. Pozwoliło to na dalsze ogrzanie powietrza przez nieprzerwane promieniowanie słoneczne, a unoszące się ciepłe powietrze było spychane z powrotem w dół przez układ wysokiego ciśnienia, tworząc samopodtrzymujący się cykl ogrzewania.
Wzrost temperatury powierzchni Morza Śródziemnego , szczególnie w pasie od zachodniego wybrzeża od Afryki, poprzez Półwysep Iberyjski, Apeniński, Bałkański i wybrzeże Turcji z bliskim wschodem, stwarza dogodne warunki do tworzenia kopuł wysokiego ciśnienia atmosferycznego, co może prowadzić do rozwoju kopuł cieplnych. Tym bardziej że południowo wschodnia Europa to klimat kontynentalny ciepły o stagnacji klasyfikacji klimatycznej antycyklonalnej.